Kapodaster to niewielkie, ale niezwykle praktyczne akcesorium gitarowe, które pozwala na szybkie i wygodne transponowanie utworów bez konieczności zmiany palcowania akordów. W przypadku gitar klasycznych, których gryf jest szerszy i płaski, wybór odpowiedniego kapodastra ma szczególne znaczenie – nie każdy model pasuje do tego typu instrumentu. W poniższym tekście znajdziesz omówienie zastosowań kapodastra, jego rodzajów oraz wskazówki, jak dobrać go do gitary klasycznej.
Po co stosuje się kapodaster?
Kapodaster działa jak ruchome siodełko – dociska wszystkie struny w wybranym progu, skracając ich długość czynnościową, a tym samym podwyższając wysokość dźwięków. Gitarzysta może w ten sposób zagrać utwór w innej tonacji, zachowując przy tym znane układy akordów. Działa to szczególnie dobrze w muzyce wokalnej, gdzie konieczne jest dostosowanie tonacji do głosu.
Dzięki kapodastrowi można:
-
Zagrać utwór w innej tonacji bez nauki nowych akordów – np. jeśli umiesz zagrać utwór w C-dur, a potrzebujesz wersji w D-dur, wystarczy założyć kapodaster na II progu i grać jak zwykle.
-
Ułatwić grę utworów z trudnymi chwytami – wiele gitarzystów używa kapodastra, by unikać barowych akordów, które bywają problematyczne dla początkujących.
-
Uzyskać jaśniejsze, bardziej otwarte brzmienie – podwyższenie dźwięków poprzez kapodaster sprawia, że gitara brzmi wyżej i bardziej „świeżo”, co może być pożądane w niektórych aranżacjach.
-
Zagrać partie wymagające innego stroju bez przestrojenia gitary – np. w duecie z drugą gitarą, by uzyskać ciekawe kontrasty harmoniczne.
Rodzaje kapodastrów do gitar klasycznych
Gitary klasyczne różnią się od akustycznych i elektrycznych m.in. szerokością gryfu (zwykle 52 mm przy siodełku) oraz płaskim profilem podstrunnicy. Dlatego kapodaster musi być do nich odpowiednio dopasowany – nie każdy model „uniwersalny” będzie działał poprawnie. Oto najczęstsze typy:
1. Kapodaster śrubowy (z pokrętłem)
To klasyczne rozwiązanie, w którym siłę docisku ustala się ręcznie za pomocą śruby. Jest bardzo precyzyjny i łagodny dla gryfu. Dobrze sprawdza się w gitarach klasycznych, ponieważ można dokładnie dopasować nacisk do płaskiej podstrunnicy. Wadą może być wolniejsze zakładanie.
2. Kapodaster sprężynowy (klamrowy)
Najpopularniejszy wśród gitarzystów akustycznych, ale mniej odpowiedni do gitar klasycznych. Modele sprężynowe są szybkie w użyciu, jednak często mają profil dopasowany do łukowatej podstrunnicy – na gitarze klasycznej mogą nierówno dociskać struny lub powodować ich rozstrajanie.
3. Kapodaster z paskiem (taśmowy)
Lżejszy i bardzo prosty w budowie. Pasek z rzepem lub zatrzaskiem oplata gryf, a gumowa listwa dociska struny. Choć nieco mniej trwały, sprawdza się przy gitarach klasycznych, zwłaszcza wśród początkujących. Wymaga jednak precyzyjnego założenia, by uniknąć fałszywego strojenia.
4. Kapodaster półokrągły lub płaski – na co zwrócić uwagę
Najważniejsza cecha kapodastra do gitary klasycznej to płaski profil listwy dociskającej. Modele do gitar akustycznych zwykle mają wygięty profil, który lepiej pasuje do łukowatej podstrunnicy – na gitarze klasycznej mogą nie dociskać prawidłowo strun basowych i wiolinowych jednocześnie.
Jak prawidłowo używać kapodastra?
Kapodaster należy zakładać blisko progu (ale nie na nim), z odpowiednią siłą – wystarczającą, by docisnąć wszystkie struny, ale nie zbyt dużą, by nie podciągać dźwięków i nie niszczyć progów. Po założeniu warto sprawdzić, czy struny nie brzęczą ani nie są rozstrojone.
Używając kapodastra, należy pamiętać, że zmienia się wysokość wszystkich dźwięków – np. jeśli założysz go na III progu, akord G-dur zabrzmi jako Bb-dur. Dlatego warto ćwiczyć orientację na gryfie i umiejętność szybkiego transponowania akordów, co rozwija muzyczną świadomość.
Przykłady zastosowania kapodastra w praktyce
-
W muzyce flamenco często używa się kapodastra, by uzyskać wyższe brzmienie przy zachowaniu tradycyjnych chwytów.
-
W utworach fingerstyle kapodaster pozwala na granie bogatych aranżacji w wyższych tonacjach bez zmiany pozycji ręki.
-
W grze zespołowej dwóch gitarzystów jeden może użyć kapodastra, by zagrać te same akordy w innym rejestrze, tworząc efekt polifonii lub kontrastu harmonicznego.
Podsumowanie
Kapodaster to proste, ale bardzo użyteczne narzędzie, które znacząco rozszerza możliwości gitary klasycznej. Aby działał skutecznie, musi być dopasowany do płaskiego gryfu i odpowiednio założony. Wybierając model, należy zwrócić uwagę na profil listwy dociskającej, mechanizm regulacji i jakość wykonania. Właściwie stosowany kapodaster nie tylko ułatwia grę, ale też inspiruje do muzycznych eksperymentów i poszukiwań nowych brzmień. Jeśli chcesz, mogę również doradzić konkretne modele sprawdzone do gitar klasycznych lub zaproponować ćwiczenia z użyciem kapodastra.